Anh biết, khi bước sang tuổi 18, nhiều em sẽ phải đối mặt với một trong những câu hỏi lớn nhất của đời mình: “Có nên học đại học không?” Có người bảo học thì tốt, có người lại nói chẳng cần. Rồi nhìn quanh, thấy có anh chị đi làm sớm kiếm được tiền, thấy cũng hấp dẫn. Nhưng đồng thời, cũng có bạn bè cố gắng từng ngày để thi vào những trường top, theo đuổi con đường học hành đến cùng. Vậy rốt cuộc, học đại học có thực sự quan trọng?
Anh không định mang đến cho các em một câu trả lời tuyệt đối. Anh chỉ muốn chia sẻ như một người đi trước, đã từng băn khoăn, đã từng chứng kiến nhiều người bạn chọn những con đường khác nhau. Anh mong rằng, sau khi đọc xong, các em sẽ có cho mình một góc nhìn rõ ràng hơn và quan trọng nhất là đưa ra quyết định phù hợp với chính mình.
Bước ra khỏi vùng quen thuộc
Anh còn nhớ ngày còn cấp 2, quanh đi quẩn lại chỉ gặp mấy đứa trong cùng xã. Lên cấp 3 thì mở rộng hơn một chút, có thêm bạn bè từ các huyện khác. Nhưng phải đến khi lên đại học, anh mới thực sự thấy thế nào là một thế giới rộng lớn. Bạn bè đến từ khắp các tỉnh thành, có cả người nước ngoài. Những câu chuyện, những cách nghĩ, thậm chí cả thói quen sống khác nhau đã khiến anh nhận ra: hóa ra trước đó mình chỉ quanh quẩn trong một vòng tròn nhỏ bé.
Môi trường xung quanh ảnh hưởng cực kỳ nhiều đến nhận thức của mình. Em không thể nhìn xa hơn nếu chỉ ở mãi trong cái khung quen thuộc. Và học hành, đặc biệt là học đại học, chính là một trong những con đường nhanh và ít tốn kém nhất để mở rộng tầm nhìn. Có thể em đi du lịch vài ngày, nhưng những gì em học được từ việc sống cùng, học cùng hàng nghìn bạn trẻ ở một môi trường mới sẽ khác hẳn. Nó không chỉ là trải nghiệm, mà còn là sự thay đổi trong cách em nhìn thế giới.
Học không phải con đường duy nhất, nhưng là cách an toàn nhất
Đúng vậy, học không phải là con đường duy nhất để đổi đời. Ngoài kia có những người thành công rực rỡ mà chẳng cần bằng cấp. Nhưng nếu nói về con đường ít rủi ro nhất, bền vững nhất, thì học vẫn là lựa chọn hàng đầu.
Con người có hai phần gắn liền với số phận: Đó và Vận và Mệnh.
Mệnh là những thứ ăn sâu từ nhỏ, như thói quen, tính cách, xuất thân. Vận là những gì em lựa chọn sau khi đã suy nghĩ. Mệnh thì khó thay, nhưng vận thì hoàn toàn có thể. Muốn thay đổi vận mệnh, bước đầu tiên chính là thay đổi nhận thức.
Mà nhận thức thì đến từ đâu? Từ việc đọc, từ việc học, từ việc được tiếp xúc với những người giỏi hơn mình. Học tập giống như một tấm vé. Nó không bảo đảm em thành công, nhưng nó chắc chắn giúp em mở được cánh cửa mà nếu không có, em chẳng thể bước qua.
Cha mẹ muốn em học không phải để thành tỷ phú
Anh biết nhiều em cảm thấy áp lực khi cha mẹ luôn thúc ép chuyện học hành. Nhưng các em à, cha mẹ không bắt các em học để trở thành tỷ phú hay quan chức lớn. Họ chỉ mong rằng, vài chục năm nữa, các em không phải vật lộn dưới đáy xã hội, không phải làm những công việc nặng nhọc chỉ để đổi lấy vài đồng bạc, không phải chọn bữa cơm rẻ nhất vì túng thiếu. Học đại học nghiêm túc giúp các em xây dựng một nhân cách lành mạnh, một thái độ sống tích cực và đủ năng lực để xứng đáng với những điều tốt đẹp trong cuộc đời.
Khi anh học đại học, anh từng nghĩ rằng mục tiêu là phải đạt điểm cao hay có tấm bằng đẹp. Nhưng sau này, anh nhận ra rằng những gì anh học được từ cách quản lý thời gian, làm việc nhóm, đến cách đối mặt với áp lực mới là thứ giúp anh đứng vững sau này. Những kỹ năng này, kết hợp với kỹ năng lập kế hoạch và ra quyết định mà anh đã chia sẻ, đã giúp anh xây dựng những bước đi đầu tiên trên hành trình tự do tài chính
Làm thuê chỉ là khởi đầu, không phải kết thúc
Anh từng nghe nhiều người bảo: “Học cho lắm rồi cũng đi làm thuê thôi.” Nghe thì có lý, nhưng chưa đủ. Làm thuê chỉ là điểm khởi đầu, không phải điểm kết thúc.
Tấm bằng đại học không biến em thành ông chủ ngay, nhưng nó cho em quyền lựa chọn. Quyền nói “không” với công việc em không thích. Quyền đổi việc khi thấy không phù hợp. Quyền được bước vào những môi trường chuyên nghiệp, nơi em có thể học hỏi từ những người giỏi hơn.
Một công việc không cần bằng cấp có thể mang lại 20 triệu mỗi tháng, nghe rất hấp dẫn. Nhưng nếu công việc đó vắt kiệt sức, không bảo hiểm, không ngày nghỉ, thì 5 năm sau em sẽ ra sao? Trong khi đó, một công việc chuyên môn lương 5 triệu lúc đầu có thể khiêm tốn, nhưng nếu em học hỏi, tích lũy kinh nghiệm, vài năm sau nó hoàn toàn có thể nhân lên gấp đôi, gấp ba. Cái quan trọng không phải em bắt đầu thế nào, mà là em có thể đi xa đến đâu.
Học để đứng vững trong mọi hoàn cảnh
Học không giúp em giàu ngay. Nhưng học giúp em có kiến thức để hiểu xu hướng tương lai, có nền tảng để chọn ngành nghề đúng, có bản lĩnh để xoay chuyển khi gặp khó khăn. Cuộc đời không bao giờ đi thẳng tắp, sẽ có lúc em gặp sóng gió. Và chính sự học là cái neo giữ cho em không bị cuốn trôi.
Khi cơ hội đến: một công việc mơ ước, một người em thương thì ngoài tấm lòng, em còn có thực lực để nắm lấy. Thực lực đó không tự nhiên mà có. Nó được tích lũy từ ngày hôm nay, từ việc em chăm chỉ học, rèn luyện, không bỏ cuộc.
Học gì để không lãng phí?
Anh hiểu, nhiều em vẫn băn khoăn: “Giờ nên chọn ngành nào? Nhỡ học xong không có việc thì sao?” Đây là một câu hỏi rất thực tế.
Đúng là không phải cứ học gì cũng tốt. Chọn sai ngành có khi còn lãng phí thời gian và tiền bạc hơn cả việc không học. Xã hội thay đổi rất nhanh. Có những ngành từng hot cách đây mười năm, giờ lại thừa nhân lực: như kế toán, quản trị kinh doanh tổng quát, một số ngành xã hội học… Trong khi đó, công việc thì không tăng kịp tốc độ đào tạo.
Thế nên, khi định hướng, em cần nhìn xa hơn. Hãy để ý đến những ngành nghề tiên phong, nơi xã hội đang và sẽ cần nhân lực giỏi. Những ngành như công nghệ, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, y sinh, môi trường, thiết kế sáng tạo… đều mở ra nhiều cơ hội. Khi em bước vào những lĩnh vực ấy, không chỉ dễ kiếm việc, mà em còn góp phần tạo ra giá trị cho xã hội.
Anh tin, học những ngành tiên phong không chỉ là học cho bản thân em, mà còn là học cho đất nước. Khi Việt Nam có nhiều kỹ sư, nhà khoa học, chuyên gia công nghệ giỏi, chúng ta mới thoát khỏi cảnh mãi đi làm thuê cho thế giới. Chỉ khi đó, ta mới đủ sức làm chủ những thứ giá trị cao và mới thực sự tự tin bước ra cạnh tranh cùng các cường quốc.
Kết lại
Anh không nói học đại học là con đường duy nhất. Nhưng nó là con đường an toàn, bền vững, mở ra nhiều cơ hội nhất. Học để có quyền chọn lựa, để không bị bó buộc vào một công việc em ghét, để có thể đi xa hơn.
Mùa thi lại sắp đến rồi. Anh biết, hành trình này không dễ, sẽ có lúc các em nản lòng. Nhưng hãy nhớ, mọi nỗ lực hôm nay đều sẽ thành quả ngọt ngào ngày mai. Và quan trọng nhất, khi bước vào giảng đường, hãy học không chỉ cho tấm bằng, mà học để trưởng thành, để mạnh mẽ, để mai này dù thuận cảnh hay nghịch cảnh, em đều có thể đứng vững.
Anh tin, nếu các em kiên trì, cánh cửa cuộc đời sẽ mở rộng hơn rất nhiều.
