Mua ô tô là giấc mơ hay áp lực?
Trong xã hội, việc sở hữu một ngôi nhà hay một chiếc xe hơi thường được xem là dấu mốc của sự thành công. Tuy nhiên, sau nhiều năm cân nhắc và áp dụng các nguyên tắc tài chính, tôi nhận ra rằng mua ô tô không chỉ là chuyện đáp ứng nhu cầu, mà còn là một quyết định tài chính quan trọng có thể ảnh hưởng đến hành trình tự do tài chính của chính mình.
Ở tuổi 30, khi áp lực tài chính gia tăng với trách nhiệm gia đình, sự nghiệp và tương lai phía trước, việc quyết định mua ô tô cần được nhìn từ góc độ tài chính dài hạn, không chỉ từ cảm xúc hay áp lực xã hội. Tôi sẽ cùng các bạn khám phá câu hỏi “có nên mua ô tô” qua lăng kính của tự do tài chính.
Tại sao ô tô trở thành mục tiêu lớn?
Trong một đám giỗ, ông bác hàng xóm có nói với tôi:
– Mày làm ở Hà Nội mà chưa có xe ô tô à? Thanh niên như vậy là kém rồi!
Những lời này khắc sâu vào tâm trí, quan điểm này xã hội luôn đánh giá việc mua ô tô là một mục tiêu quan trọng.
Có bạn chia sẻ với tôi rằng họ muốn mua xe để bảo vệ gia đình, đặc biệt khi có con nhỏ, vì xe hơi an toàn hơn xe máy trong thời tiết xấu hay những chuyến đi xa. Một số người khác nói rằng ô tô giúp họ chủ động hơn, không phải phụ thuộc vào taxi hay phương tiện công cộng. Và cũng không ít người thành thật thừa nhận: họ muốn sở hữu xe để khẳng định vị thế, để hàng xóm hay bạn bè nhìn vào thấy mình “đã làm nên chuyện”.
Thật ra, tất cả những lý do này đều có phần đúng. Ô tô thực sự mang lại sự thoải mái và tiện lợi. Nhưng vấn đề không nằm ở chỗ bạn muốn gì, mà nằm ở chỗ bạn có sẵn sàng trả giá cho nó hay không. Và cái giá ở đây không chỉ là số tiền bỏ ra ban đầu, mà còn là cả một chuỗi chi phí dài hạn đi kèm.
Cái giá thực sự của việc sở hữu một chiếc xe
Nhiều người thường chỉ nhìn vào số tiền mua xe, ví dụ 500 triệu hay 700 triệu, mà quên mất rằng đó mới chỉ là “vé vào cửa”. Ngay khi bạn lái chiếc xe ra khỏi showroom, nó đã mất đi khoảng 20–30% giá trị.
Tiếp đó là hàng loạt chi phí lặp lại mỗi tháng, mỗi năm: bảo dưỡng định kỳ, thay dầu, xăng dầu, phí bảo hiểm, phí đường bộ, phí gửi xe. Nếu bạn sống ở thành phố lớn, chỉ riêng tiền gửi xe hàng tháng cũng có thể bằng tiền thuê một căn hộ nhỏ ở tỉnh lẻ. Tất cả những khoản này cộng lại, theo thời gian, có thể vượt xa số tiền bạn từng nghĩ đến lúc ban đầu.
Nếu bạn là người có nguồn thu nhập ổn định, dồi dào, việc gánh những chi phí này có thể không quá khó khăn. Nhưng với phần lớn chúng ta, những người đang cân bằng giữa chi tiêu gia đình, đầu tư cho con cái, tiết kiệm và xây dựng quỹ đầu tư thì chiếc xe có thể trở thành một “tiêu sản” lớn, hút tiền đều đặn khỏi túi mỗi tháng.
Góc nhìn tài chính: tiêu sản và tài sản
Khi học về tài chính, tôi nhận ra một khái niệm quan trọng: tài sản là thứ mang tiền về cho bạn, còn tiêu sản là thứ lấy tiền của bạn đi. Nếu nhìn từ góc độ này, ô tô rõ ràng là một tiêu sản. Nó không giúp bạn tạo ra dòng tiền, ngược lại, nó liên tục tạo ra chi phí.
Hãy thử so sánh: nếu cùng số tiền đó bạn đầu tư vào một kênh sinh lời như bất động sản cho thuê, cổ phiếu, hay một dự án kinh doanh nhỏ, khoản đầu tư đó có thể mang về thu nhập đều đặn. Thu nhập ấy đủ để bạn chi trả cho dịch vụ di chuyển bất cứ khi nào cần, trong khi vốn ban đầu vẫn giữ nguyên, thậm chí còn tăng giá trị theo thời gian.
Tôi từng tính toán chi phí sở hữu một chiếc xe giá 700 triệu đồng. Ngoài tiền mua ban đầu, mỗi năm tôi phải chi khoảng 50-60 triệu đồng cho các khoản bảo dưỡng, xăng và phí gửi xe, phí đăng kiểm… Sau 5 năm, tổng chi phí có thể lên đến 900 triệu đồng, gần bằng giá một chiếc xe mới. Chưa kể tiền phạt giao thông cũng thường cao hơn xe máy rất nhiều. Trong khi đó, nếu tôi đầu tư số tiền 600 triệu đồng vào một kênh sinh lời, như bất động sản nhỏ hoặc quỹ đầu tư, nó có thể mang lại thu nhập đều đặn, giúp tôi trả chi phí đi lại bằng taxi hoặc xe công nghệ mà vẫn giữ được vốn.
Ở tuổi 30, khi giấc mơ tự do tài chính trở nên rõ ràng hơn, chúng ta cần tỉnh táo để phân biệt giữa “món đồ khiến mình cảm thấy thành đạt” và “món đồ thực sự giúp mình tiến gần hơn đến mục tiêu tài chính dài hạn.”
Lựa chọn cá nhân: tôi không mua xe
Tôi từng đứng trước lựa chọn này và cuối cùng quyết định không mua ô tô. Thay vào đó, tôi sử dụng dịch vụ gọi xe khi có nhu cầu. Công việc, đi công tác, về quê, đưa con đi học hay cả những chuyến du lịch, tất cả đều có thể giải quyết bằng vài thao tác đặt xe.
Nhờ vậy, tôi vừa có một tài xế riêng đưa đón, vừa không phải bận tâm đến việc bảo dưỡng, gửi xe, hay loay hoay trong cảnh tắc đường. Thời gian đáng lẽ phải tập trung lái xe, tôi dành cho việc suy nghĩ về những quyết định đầu tư mới, xử lý công việc dang dở, hoặc đơn giản là chơi với con.
Và tôi cũng nhận ra một điều khác: tiền tôi chi cho dịch vụ gọi xe không hề “mất đi” vô ích, mà là tôi đang gián tiếp tạo ra việc làm và thu nhập cho những tài xế ngoài kia.
Khi nào mua ô tô là hợp lý?
Tất nhiên, không phải ai cũng giống tôi. Với một số bạn, ô tô thực sự mang lại giá trị lớn về mặt an toàn, sức khỏe và tiện lợi. Ví dụ: nếu bạn thường xuyên phải di chuyển xa cùng con nhỏ, sống ở khu vực ít phương tiện công cộng, hoặc công việc đòi hỏi phải gặp gỡ đối tác nhiều, việc có ô tô riêng là hợp lý.
Điều quan trọng là bạn phải cân nhắc kỹ lưỡng: ô tô có nằm trong nhóm “nhu cầu thiết yếu” của bạn không? Hay nó chỉ xuất phát từ mong muốn được khẳng định bản thân trước ánh nhìn của người khác?
Nếu câu trả lời nghiêng về vế thứ hai, hãy kiên nhẫn. Bạn hoàn toàn có thể mua xe sau này, khi tình hình tài chính thật sự dư dả, khi bạn đã xây dựng được nền tảng đầu tư vững chắc. Lúc đó, chiếc xe không còn là gánh nặng, mà trở thành phần thưởng cho chính nỗ lực của bạn.
Cân bằng giữa “muốn” và “cần”
Ở tuổi 30, áp lực xã hội về việc “phải có xe, phải có nhà” là rất lớn. Nhưng tôi muốn nhắc lại với các bạn: con đường tài chính không có một công thức chung cho tất cả. Chúng ta cần học cách phân biệt rõ giữa “muốn” và “cần”.
Bạn có thể muốn một chiếc xe sang để cảm thấy tự tin hơn, nhưng bạn thực sự cần một quỹ đầu tư vững chắc để đảm bảo tự do tài chính sau này. Bạn có thể muốn được ngồi trong xe riêng mỗi sáng đi làm, nhưng bạn cần một dòng tiền ổn định để lo cho sức khỏe, giáo dục của con cái và tuổi già của chính mình.
Một khi đã rõ điều đó, bạn sẽ thấy quyết định mua hay không mua ô tô trở nên đơn giản hơn rất nhiều.
Chiếc xe và giấc mơ lớn hơn
Tôi không phản đối việc mua ô tô. Tôi chỉ muốn bạn nhìn nhận nó trong bức tranh tổng thể về tài chính của mình. Nếu bạn dư dả, nếu bạn thật sự cần, thì việc mua xe có thể hoàn toàn hợp lý. Nhưng nếu mục tiêu của bạn là tự do tài chính, hãy cân nhắc thật kỹ trước khi xuống tiền.
Với tôi, chiếc xe tốt nhất là chiếc xe mà người khác mua và lái cho mình, trong khi tôi vẫn giữ được túi tiền khỏe mạnh để theo đuổi những giấc mơ lớn hơn. Tôi tin rằng, khi các bạn nhìn xa hơn, những lựa chọn tài chính của mình cũng sẽ sáng suốt hơn và thành công sẽ đến không chỉ từ những gì người khác nhìn thấy, mà còn từ sự an tâm và tự do thật sự trong cuộc sống.
